بیماری هاری از عوارض همزیستی انسان با حیوانات | مرگ حتمی؛ تبعات یک بی‌مسئولیتی
پیامد نگهداری از حیوانات در وهله نخست متوجه خودِ شخصی می‌شود که صاحب آن است، اما به این معنی نیست که دیگر افرادی که از این حیوانات دوری می‌کنند در سلامت و ایمنی کامل هستند.
به گزارش شهرآرانیوز؛ این روز‌ها در هر خیابانی که رفت وآمد کنید دست کم یکی را می‌بینید که یا سگ کوچکی را راه می‌برد یا گربه‌ای را بغل کرده است. به طور حتم پشت چراغ قرمز‌ها هم خودرویی را دیده اید که از شیشه آن سگی سرش را بیرون آورده است و مشغول تماشای دنیای ما انسان‌ها ست، ولی همه داستان به زیبایی همین چند صحنه نیست.
نگهداری از حیوان خانگی پر از مسئولیت است، هم در برابر حقوق آن حیوان، هم در برابر دیگر انسان‌ها و هم در برابر شخصی که از آن حیوان نگهداری می‌کند. پیامد نگهداری از حیوانات در وهله نخست متوجه خودِ شخصی می‌شود که صاحب آن است، اما به این معنی نیست که دیگر افرادی که از این حیوانات دوری می‌کنند در سلامت و ایمنی کامل هستند.
یکی از عوارض این نوع انتخاب نامتعارف (نگهداری از حیوانات خانگی) می‌تواند شیوع بیماری هاری را در پی داشته باشدو چه بسیار اتفاق‌های ناگواری که از سوی یک حیوان خانگی برای عابران افتاده است. با این مقدمه و به مناسبت روز جهانی بیماری کشنده هاری، می‌خواهیم پای صحبت‌های دکتر وحید نجارنژاد، دام پزشک بنشینیم تا قدری بیشتر بر آگاهی مان در این زمینه بیفزاییم.
یک داستان واقعی
«باورمان نمی‌شد آن مرد نحیف و بی جانی که روی تخت بیمارستان افتاده بود، همان جوان تنومند و پر از انرژی و سرزنده‌ای بود که می‌شناختیم.» این‌ها بخشی از گفته‌های یک خانواده قربانی هاری است. ماجرا با گزش یک حیوان خانگی آغاز شده بود. سگ خانگی ناقل و بیمار در محیطی که با جوان روبه رو شده بود او را گاز می‌گیرد و ویروس را منتقل می‌کند.
ابتدا جوان تب می‌کند طوری که بستگان تصور می‌کنند نشانه‌های یک سرماخوردگی ساده است. چند روز تبش بالا می‌رود و از بی حسی بدنش گلایه می‌کند. خلق و خویش تغییر می‌کند. احوالاتی که به ندرت در او دیده می‌شد و به همین دلیل خانواده نسبت به سرماخوردگی شدید یا کرونا حساس‌تر می‌شوند و او را برای معاینه به پزشک عمومی می‌برند. پزشک شرح حالی از او می‌گیرد و احتمال گرمازدگی می‌دهد.
بیمار و خانواده اش به خانه برمی گردند، ولی آنچه در او مشاهده می‌شود بسیار دور از انتظار است. او در چند روز گذشته به هیچ غذایی، حتی غذای دل خواهش لب نزده و رنگش حسابی برگشته است. کار از سرفه، خستگی، تب، سردرد، بدن درد گذشته بود. بی اشتهایی و تهوع زیادش نگران کننده شده بود. توصیه می‌کنند بیمارشان را به پزشک متخصص مغز و اعصاب نشان دهند. در آن معاینه هم پزشک می‌گوید هیچ نشانه بیماری از این حیث ندارد و به احتمال زیاد مشکل روحی است.
اینکه پزشکان نتوانسته اند تشخیص درست بدهند درخصوص هاری خیلی غیرطبیعی هم نیست. در یک مطالعه ثابت شده بود پزشکان فقط در سه مورد از ۲۱ مورد در نخستین معاینه، مشکوک به هاری شده اند.
کار به جایی می‌رسد که از یک جوان رشید و چهارشانه فقط چند پاره استخوان باقی می‌ماند. خواهر قربانی می‌گوید: برادرم را بستری کردیم و آنجا بود که نمی‌دانم چه کسی به من گفت او مبتلا به هاری شده است. همان موقع نشانه‌های این بیماری را در اینترنت جست وجو کردم و متوجه شدم. بله درست وقتی که کار به معنای واقعی کلمه از کار گذشته بود. مرگ او و رنجی که ما از دیدن حال و روزش می‌دیدیم، حتمی بود. به مرحله حاد عصبی رسیده بود و ویروس هاری سیستم عصبی مرکزی اش را آلوده کرده بود. هر روز نشانه‌ها جدی‌تر می‌شد.
رفتار‌های خشونت آمیز، توهم و افسردگی، ترس از نوشیدن آب در عین تشنگی خیلی زیاد. رفته رفته دچار دوبینی و مشکلات حاد تنفسی شد. همه این اتفاق‌های تلخ از گزیده شدن یک سگ خانگی با پشه آغاز شد و خانواده‌ای که احساس مسئولیتی نسبت به دیگران نداشتند، زیرا خانواده قربانی پس از فوت فرزندشان متوجه شدند همه افرادی که با آن سگ خانگی در ارتباط بودند واکسن هاری زده‌اند، ولی به خاطر بی مسئولیتی، ترس یا هر دلیل دیگری به قربانی اطلاع نداده بودند و به همین راحتی یک جان را گرفتند و یک خانواده را داغ دار کردند.
مسئولیت داشتن در برابر حیوانات خانگی برای همه افرادی که تمایل به نگهداری دارند خیلی سنگین است. متخصصان دام پزشکی بر این باورند که ترویج نگهداری از حیوان خانگی به ویژه سگ و گربه حتی برای خانواده‌هایی که مرتب حیوانشان را به کلینیک‌های دام پزشکی می‌برند هم خطرناک است. چون فردی که از یک سگ یا گربه نگهداری می‌کند هرگز متوجه نمی‌شود پشه ناقل ویروس هاری چه زمانی حیوانش را می‌گزد. از طرفی به همین دلیل دست زدن و نوازش کردن سگ‌ها و گربه‌های خیابانی هم خطرناک است.
هاری چیست؟
یک بیماری ویروسی و از مهم‌ترین بیماری‌های زئونوز، که بین انسان و دام مشترک است. عامل این بیماری می‌تواند از دام به دام و از دام به انسان منتقل شود و به همین ترتیب فراگیری پیدا کند؛ بنابراین این بیماری عفونی و واگیردار است.
گزش
عامل بیماری از راه گزش وارد غدد بزاقی می‌شود. در آنجا از راه پایانه‌های عصبی خودش را به مغز می‌رساند و سبب بروز نشانه‌های عصبی در حیوان و انسان می‌شود. هاری معمولا از راه گزش حیوانات وحشی و مبتلا می‌تواند به انسان منتقل شود.
اشکال هاری
- خاموش
- خشمگین
هاری سگ و گربه
با اینکه وقتی حیوان یا انسانی به هاری مبتلا می‌شود به طور حتم نشانه‌های وحشیگری را از خود بروز نمی‌دهد، ولی به طور معمول در حیوانات گوشت خوار مانند سگ، گربه، گرگ و روباه شکل وحشی بیماری بروز پیدا می‌کند.
نشانه‌های خشمگین
وقتی حیوان یا انسانی به هاری مبتلا می‌شود در مراحل اولیه تغییر رفتار‌هایی به صورت گوشه گیری در او به وجود می‌آید و در مرحله بعد نشانه‌های خشمگینی بیماری مانند ریزش شدید بزاق، حمله کردن به افراد متحرک و حتی اجسام ثابت مانند میله و چوب بروز پیدا کند.
نشانه‌های بیماری در انسان
- لرز
- استفراغ
- کما
- تب
- سردرد
- توهم
- خستگی
- گلودرد
- مشکل در بلع
- فلج
- رفتار غیرمعمول
- بیش فعالی
- ترس از آب
- حساسیت به نور یا صدا
عوارض هاری
هاری سبب فلجیِ پیش رونده عضلات می‌شود و به خاطر فلج شدن عضلات ناحیه حلق و حنجره، حیوان مبتلا قادر به تولید صدا نیست، یعنی پارس می‌کند، ولی پارس بی صدا دارد. همچنین قادر به بلع آب و غذا نیست و بلع برایش دردناک است و به همین دلیل از آب فرار می‌کند.
هاری در انسان
اگر نشانه‌های بالینی هاری در فردی بروز پیدا کند از آنجا که دیگر درمان ندارد، فرد را تا زمان فوتش باید در اتاق تاریک نگهداری کنند.
دوره کمون
از مدت گزش تا بروز نشانه‌های بالینی هاری در انسان نمی‌توان روزشمار خاصی داد، ولی هرچه محل گزش به ناحیه سر نزدیک‌تر باشد نشانه‌های بالینی زودتر بروز پیدا می‌کند.
مسئولیت نگهدارندگان حیوانات خانگی
حتی اگر حیوانی واکسینه شده باشد، ولی نشانه‌های گزش را روی پوست آن ببینید باید آن را به عنوان حیوان مشکوک در جایی دور از رفت وآمد دیگران نگهداری کنید. اگر حیوان مبتلا باشد بین ۱۰ تا ۱۵ روز نشانه‌ها را بروز می‌دهد.
راه دیگر ایجاد ایمنی، نمونه برداری از بزاق حیوان مشکوک است. اگر می‌دانید که حیوانی مورد گزش قرار گرفته است باید آن را به کلینیک دام پزشکی ببرید و از بزاقش نمونه برداری کنید. در صورتی که ذرات ویروس در بزاق آن نباشد، ایمن است.
در صورتی که حیوان تلف شده باشد باید به متخصص مراجعه کنید تا او با استفاده از کیت‌های مخصوصی از ناحیه هیپوکامپ آن نمونه برداری کند و اگر عامل بیماری دیده شد ضروری است تمهیدات بعدی جدی گرفته شود.
افراد در معرض خطر
افرادی که خطر ابتلا دارند مانند دام پزشک ها، دانشجویان دام پزشکی، دام پرورها، چوپانان، کسانی که در تماس با حیوانات هستند، می‌توانند به شبکه‌های پزشکی که در همه مناطق هستند مراجعه کنند و واکسن انسانی هاری را دریافت کنند.
افرادی که مورد گزش حیوانی قرار گرفته اند که نمی‌دانند هار بوده یا خیر، این افراد هم باید بدون فاصله پس از گزش به شبکه‌های پزشکی مراجعه کنند و واکسن‌های خاص با یادآور‌های کوتاه مدت دریافت کنند.
توصیه‌های عمومی
هرچند تا اندازه‌ای ابتلا به هاری در جوامع شهری مشکل ساز نیست و بیشتر متوجه جامعه روستایی است، مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از آن بالابردن آگاهی افراد نسبت به خطر نگهداری از حیوانات است
پس از آگاهی، توجه به اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون است که باید نگهدارندگان حیوانات خانگی آن را جدی بگیرند و انجام دهند.
نگهدارندگان حیوانات خانگی باید به نشانه‌های خاصی که در حیوان مشاهده می‌کنند حساس باشند و حتما آن را با دام پزشک در میان بگذارند و حیوان را مورد معاینه قرار دهند.
نخستین کار درمانی پس از گزش
زخم را در اسرع وقت با آب و صابون به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تمیز کنید. این کار می‌تواند در جلوگیری از عفونت مؤثر باشد. مقداری نمک یا الکل روی زخم بمالید. زخم را به آرامی با گاز طبی بپوشانید یا در معرض هوا قرار دهید. سپس بدون وقفه به پزشک مراجعه کنید. یادتان باشد که بیماری هاری پس از بروز نشانه‌ها صددرصد کشنده است.
سالانه
دز یادآور واکسن حیوانی هاری باید سالانه تکرار شود.
۹۰ روز
دوره کمون هاری از چند روز تا نوزده سال گزارش شده است، ولی بیشتر بیماران در نود روز نخست بعد از تماس مریض می‌شوند.
۱۶ نفر
در سه ماه نخست امسال ۱۶ فرد در خراسان رضوی به بیماری هاری مبتلا شدند.
۵۹.۰۰۰ نفر
سالیانه حـــدود ۵۹هزار نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست می‌دهند.
+۵۰ درصد
بیــــــــش از نیـــمی از قربانیان بیماری هاری کودکان کمتر از ۱۵سال هستند.
۹۹ درصد
سگ‌های هار عامل حدود ۹۹ درصد از مرگ و میر‌های ناشی از هاری در سراسر جهان هستند.
حیوانات خانگی و قانون
به طور کلی گرداندن حیوانات خطرناک یا حیواناتی که برای سلامت عمومی ضرر دارند یا براساس تعریف فقهی نجس العین هستند در اماکن و معابر عمومی و وسایل نقلیه ممنوع است و مرتکب آن افزون بر محکومیت به پرداخت جزای نقدی به ضبط حیوان نیز محکوم می‌شود.
کسی که حیوانات اهلی یا غیراهلی را در معابر عمومی حمل کند، به گونه‌ای که سبب ترس و وحشت دیگران شود، از سه ماه تا یک سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق مجازات دارد.
اگر به خاطر حیوانی که همسایه تان نگهداری می‌کند، آرامش خود را از دست داده یا آسیب جسمی و روحی دیده اید، می‌توانید این روند قانونی را تا رسیدن به نتیجه مطلوب دنبال کنید.
همسایه‌ها می‌توانند به سه علت از فردی که حیوان نگهداری می‌کند، شکایت کنند. نخست، تهدید سلامتی شان. دوم، ایجاد سروصدا و سوم، رهابودن حیوان در محل‌های مشترک و عمومی.
جهت اطلاع
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره پیامد‌های نگهداری از حیوان در خانه می‌توانید مستند دومینو را مشاهده کنید. این مستند را صدا و سیما در چند قسمت تولید و پخش کرده است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
